TÜKETİCİ HAKLARI KÖŞESİ
Av. Veysel Göktuğ Çakmak
Cayma Hakkı Her Durumda Geçerli mi?

Değerli GAZETEYENİHABER okuyucuları, internetten bir ürün aldınız ve vazgeçtiniz. İlk akla gelen soru şu olur: "İade edebilir miyim?" Tüketiciyi koruyan en temel haklardan biri olan cayma hakkı, bu noktada devreye giriyor. Ancak sanılanın aksine, bu hak her alışverişte geçerli değil. Gelin birlikte, cayma hakkının sınırlarını inceleyelim.

Tüketici, mesafeli sözleşmelerde (yani internetten veya telefondan yapılan alışverişlerde) 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden cayma hakkına sahiptir. Üstelik ceza ya da ek ücret ödeme zorunluluğu da yok. Ayrıca bu 14 gün, ürünün elinize geçtiği tarihten itibaren başlar. Hizmet alımında ise sözleşmenin imzalandığı gün esas alınır.

Bazı özel durumlar da var:

• Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,
•  Birden fazla parçadan oluşan mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,
• Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün,

Bu süre başlar.

Ancak bir de madalyonun diğer yüzü var: istisnalar.
Evet, bazı ürünlerde cayma hakkı kullanılamaz. Örneğin:

•  Finansal piyasa dalgalanmalarına bağlı ürünler:

Satıcının kontrolünde olmayan ve fiyatı döviz, altın gibi piyasa koşullarına göre değişen mal veya hizmetlerde iade hakkı bulunmamaktadır.

• Kişisel siparişler:

Tüketicinin özel talebi doğrultusunda üretilmiş ya da kişisel ihtiyaçlara göre hazırlanmış ürünler (örneğin; isim yazılmış kupa, özel ölçülü perde vb.).

• Bozulabilir ürünler:

Gıda gibi çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi kısa olan mallarda iade hakkı uygulanmaz.

• Sağlık ve hijyen ürünleri:

Koruyucu ambalajı açılmış hijyenik ürünler (örneğin; iç çamaşırı, lens, maske gibi) sağlık gerekçesiyle iade edilemez.

• Karışmış ürünler:

Teslim sonrası başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallarda cayma hakkı kullanılamaz.

• Ambalajı açılmış dijital içerikler:

Kitap, bilgisayar sarf malzemeleri, yazılım gibi maddi ortamda sunulan içerikler ambalajı açıldıysa cayma hakkı ortadan kalkar.

• Süreli yayınlar:

Abonelik dışı olarak alınan gazete, dergi gibi süreli yayınlar cayma hakkına tabi değildir.

• Tarihe bağlı hizmetler:

Belirli bir tarih veya dönemde gerçekleşmesi gereken konaklama, taşıma, araç kiralama, etkinlik gibi hizmetlerde cayma hakkı kullanılamaz.

• Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler:

Dijital olarak hemen sunulan hizmetlerde ve tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallarda cayma hakkı bulunmaz.

• Tüketici onayıyla başlanan hizmetler:

Cayma süresi dolmadan tüketicinin açık rızasıyla başlanan hizmetlerde, süreç başladıktan sonra cayma hakkı sona erer.

1 Ocak 2026’dan Sonra Geçerli Olacak Yeni İstisnalar

23 Ağustos 2022 tarihli ve 31932 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile birlikte, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren aşağıdaki sözleşmelerde de cayma hakkı kullanılamayacaktır:

• Tescile tabi araçlar:
  2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre tescil edilmesi gereken taşıtlar (otomobil, motosiklet) ve kayıt/tescil zorunluluğu olan insansız hava araçları (drone vb.).
• Teknolojik ürünler:
  Tüketiciye teslimi yapılmış cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlar.
• Canlı müzayedeler:
  Açık artırma (müzayede) yoluyla yapılan ve canlı olarak gerçekleştirilen satışlar.
• Kurulumu yapılmış ürünler:
  Tanıtım veya kullanım kılavuzunda satıcı ya da yetkili servis tarafından kurulacağı belirtilen ürünlerden kurulumu yapılmış olanlar.

Not: Bu bentler 2022’de düzenlenmiş olsa da yürürlük tarihi önce 1 Ekim 2022 olarak belirlenmiş, ardından 1 Ocak 2024'e ve son olarak 1 Ocak 2026’ya ertelenmiştir.
Bu tarihe kadar önceki mevzuat uygulanmaya devam edecektir.

Tüketicinin bir diğer önemli hakkı ise bilgilendirilmek.
Satıcı, sizi cayma hakkınız hakkında önceden ve açıkça bilgilendirmek zorunda. Eğer bu yapılmazsa, 14 günlük süre işlemiyor!
Bu durumda 1 yıl boyunca cayma hakkınız devam ediyor.
Ancak satıcı sonradan sizi bilgilendirirse, o tarihten itibaren 14 gün içinde cayma hakkınızı kullanmalısınız.

Sonuç olarak, cayma hakkı tüketici için çok önemli bir güvence. Ama bu hakkın sınırlarını bilmek de en az onun kadar önemli. Alışveriş yaparken sadece ürünü değil, haklarınızı da bilin. Çünkü bazen bir tıklamayla alınan ürün, büyük bir hak kaybına dönüşebilir. 

Sevgi ve saygılarımlar.